LUBARDA PETAR, slikar
       (Ljubotinj, Cetinje, 1907 - Beograd, 1974).
Slikarske studije započeo u Beogradu, na Umjetničkoj školi 1925. kod prof. B. Vukanović, Lj. Ivanovića, I. Šobajića.
       Već sljedeće, 1926. odlazi za Pariz sa namjerom da studira na Academie des Beaux-Arts. Međutim, odlučuje se da samostalno studira slikarstvo po pariskim muzejima i galerijama. Povremeno se pojavljuje na izložbama (Salon nezavisnih, Izložbe grupe jugoslovenskih umjetnika...). U Parizu priprema svoju prvu izložbu koju 1929. otvara u Casa dell' Arte Moderna Bragaglio u Rimu.

       U periodu od 1932. do 1938. živi u Beogradu gdje priređuje tri samostalne izložbe. Godine 1937. u Parizu učestvuje na međunarodnoj izložbi i dobija Grand Prix. Parizu se vratio ponovo 1938. gdje boravi do 1940. kada dolazi u Beograd i prijavljuje učešće na internacionalnoj izložbi u Hagu gdje je dobio prvu nagradu.

       Ratne godine provodi u koncentracionim logorima.

       Poslije oslobođenja, 1946. dolazi na Cetinje i učestvuje u formiranju prve umjetničke škole u Crnoj Gori. Zajedno sa M. Milunovićem vodio je slikarsku radionicu kroz koju je prošlo mnogo poznatih imena crnogorskog slikarstva.

       Od 1950. živi u Beogradu. Bio je član ULUCG-a i ULUS-a. Bio je stalni član galerije "Penelope" u Rimu. Studijski je boravio u Francuskoj, Španiji, Italiji, Njemačkoj, SSSR-u, Brazilu, Engleskoj, Belgiji, Siriji, Libanu.

       Samostalno je izlagao u: Umjetničkoj kući Brogalja, Rim, 1929; Francuskom klubu, Beograd, 1932; Umetničkom paviljonu, Beograd, 1934; Galeriji ULUS-a, Beograd, 1951; Galeriji jugoslovenskog kulturnog centra, Pariz, 1952; Galeriji Majkl Voren, Pariz, 1954; Galeriji Leičester, London, 1955; Umjetničkom paviljonu, Titograd, 1958; Maloj galeriji, Ljubljana, 1959; Galeriji kulturnog centra, Beograd, 1961; Galeriji Penelope, Rim; Domu JNA, Beograd, 1962; Nju Delhi, Azon Bhavan, Bombaj; Galeriji u Tvrđavi, Niš; Radničkom univerzitetu, Skoplje, 1963; Galeriji Doma JNA, Beograd, 1964; Muzeju savremene umetnosti, Beograd, 1967; Umjetničkom paviljonu, Titograd; Plavom dvorcu, Cetinje; Narodnom rauzeju, Kragujevac; Kulturnom centru, Beograd, 1968; Galeriji SANU, Beograd, 1969; Galeriji, Sombor; Domu kulture, Vrbas, 1970; Kulturnom centru, Beograd, 1971. Nakon smrti priređene su izložbe njegovih djela u Beogradu, Narodnom muzeju (spomen izložba); Skoplju, Muzeju na sovremena umetnost (komemorativna izložba); Ateljeu Petra Lubarde, Beograd, 1974; Skadarliji, Beograd, 1977; Collegium artisticum, Sarajevo; Modernoj galeriji, Ljubljana, 1978; Muzeju savremene umetnosti, Beograd, 1984; Galeriji nesvrstanih "Josip Broz Tito",Titograd, 1985; Galeriji "Josip-Bepo Benković", Herceg Novi, 1989; Biljardi, Cetinje, 1994.

       Značajnije kolektivne izložbe: Salon nezavisnih, Pariz, 1927; Izložba jugoslovenskih umjetnika, Pariz, 1928; Proljećna izložba jugoslovenskih umjetnika, Beograd, 1933. i 1940; Izložba ULUS-a, Beograd, 1945, 1946. i 1948. Izložba SULUJ-a, Beograd, Zagreb, Ljubljana, 1949; Izložba samostalnih, Beograd; 70 likovnih djela iz vremena 1920-1940, Beograd; Izložba posvećena 100-godišnjici smrti P. P. Njegoša, Cetinje, 1951; Izložba samostalnih, Beograd, 1952; II bijenale, Sao Paolo, 1953; 60 djela modernog jugoslovenskog slikarstva, Atina, Ankara, Istanbul, Damask, Bejrut, Kairo, Aleksandrija, Lion, 1953. i 1954; Izložba ULUS-a, Beograd; Izložba samostalnih, Ljubljana, Zagreb, 1954; III bijenale, Tokio; 60 djela modernog jugoslovenskog slikarstva, Marselj, Bordo, Nansi, Mec, Cirih, Štutgart, 1955; 60 djela modernog jugoslovenskog slikarstva, Bukurešt, 1956; 50 godina moderne umjetnosti, Brisel, 1958; XXX bijenale, Venecija, 1960; Jugoslovensko slikarstvo XIX i XX vijeka, Titograd; I trijenale likovnih umjetnika, Beograd; Zbirka Moderne galerije, Beograd, 1961; Savremena umjetnost Jugoslavije, Pariz. 1961. i 1962; Apstraktni pejzaž, Beograd; Nove akvizicije Moderne galerije, Titograd, Beograd; Savremena jugoslovenska umjetnost, Stokholm, Rim; Poslijeratna srpska umjetnost, Slovenjgradec; Mrtva priroda u beogradskom slikarstvu 1918-1941, 1962; Oktobarski salon, Beograd, 1963; Savremena srpska umjetnost, Zagreb, 1963. i 1964; Izložba novih eksponata, Cetinje; II izložba savremene umjetnosti, Firenca; Memorijal "Nadežde Petrović", Čačak; Savremena jugoslovenska umjetnost, Ohrid, 1964; ULUBIH 65, Sarajevo, 1965; NOB u djelima likovnih umjetnika Jugoslavije, Slovenjgradec, 1966; Umjetnost na tlu Jugoslavije, Pariz, Sarajevo, 1971; Crnogorska umjetnost prve polovine XX vijeka, Prag, Bratislava, Varšava, Riga, Talin, Viljnus, Budimpešta, Sofija, 1975; Umjetničko blago na tlu Crne Gore od praistorije do danas, Moskva, 1981; Cetinje i likovna umjetnost, Cetinje, 1983; Titograd, Beograd, 1984; "40 godina Saveza likovnih umjetnika Jugoslavije 1946-1986" (u povodu X kongresa likovnih umjetnika Jugoslavije), Tuzla, 1986; 160 djela iz Umjetničkog muzeja Crne Gore, Beograd, 1986/87; II cetinjski bijenale, Cetinje, 1994; Stanice crnogorske moderne, Rim, 1996. Od 1946. učestvuje na izložbama ULUCG-a. Bio je član SANU i vanredni član JAZU-a.

       Dobitnik je nagrada: Grand Prix na Svjetskoj izložbi, Pariz, 1937; I nagrade na Internacionalnoj izložbi slikarstva, Hag, 1939; I savezne nagrade FNRJ, Beograd, 1948; I republičke nagrade NR Crne Gore, Cetinje, 1949; Otkupne nagrade Bijenala, Sao Paolo, 1953; Nagrade Bijenala,Tokio, 1955; Nacionalne nagrade Gugenhajm, Njujork, 1956; Sedmojulske nagrade SR Srbije, Beograd, 1964; Nagrade AVNOJ-a, Beograd, 1966; I nagrade Cetinjskog salona jugoslovenske likovne umjetnosti "13. novembar", Cetinje, 1967.

       U predratnom periodu pretežno slika u osobenoj sintezi poetskog realizma i ekspresionizma: pejzaže, figure, mrtve prirode i cvijeća, te motive iz Crne Gore, Dubrovnika i Pariza.

       U prvoj fazi slika prigušenim tonalitetom sivkastozelene i sivožućkaste game, sa svjetlošću koja se razliva cijelom površinom slike ("Crveni pejzaž", 1927). U drugoj fazi srebrnastu paletu obogaćuje tamnosmeđim i maslinastozelenim valerskim gradacijama; volumen modeluje kontrastima svijetla i sjenke, a toplim i hladnim tonalitetom postiže dramatičnost ("Predio sa ruševinama", 1936, "Rijeka Crnojevića", 1937). Pikturalnost i bogata faktura potiskuju linearnost. U trećoj fazi preovladava koloristički pristup sa usklađenim odnosom valera i čiste boje ("Zaklano jagnje", 1940). Linija, boja i svjetlost, nijesu samo nosioci slikarskog izraza već imaju i jasnu psihološku komponentu. Za vrijeme rata u logorima na dokumentaran način opisuje logorski život u seriji crteža, pastela, akvarela i ulja ("Zarobljenik", 1941, "Predvečerje u logoru", 1943).

       Poslije rata, u Crnoj Gori, dogmatska estetike socijalističkog realizma nije ostavila tragove u njegovom slikarstvu. Radi pejzaže u kojima postiže dramatiku plastičnim sredstvima: gustom fakturom, kontrastima svijetlo - tamnog, jakim kolorističkim akcentima, bogatom slikarskom materijom, zgusnutim prostorom ("Brda", 1949, "Vrtijeljka"). Slike izložene na antologijskoj izložbi u Beogradu 1951. predstavljale su prekretnicu u savremenoj jugoslovenskoj umjetnosti i otvorile put individualnim slobodama u umjetničkom izražavanju. Tematski se opredijelio za slikanje krševitog crnogorskog pejzaža i monumentalne kompozicije bitaka. Napušta svijet viđenog i doživljenog. Okreće se svijetu simbola. Dezintegrisanu formu dovodi do asocijativnog, čak apstraktnog. Perspektivu i dubinu zamjenjuje irealnim prostorom, a oblike svedene na dvije dimenzije prenosi u prvi plan.

       Njegovo slikarstvo je transponovano u jezik boje, linije i ritma. Kompozicija sa slobodnim odnosom formi dobija ekspresionistički izraz: crtež - arabeska ne stvara figuraciju, već ritam, transkripciju duševnog; linija hitra, spora, uznemirena, teška, prati tok misli; oslobođen kolorit sveden je na oporu svjetlost bijelog krša, sipke fakture i jake sudare gotovo čistih boja crvene, zelene, plave, ljubičaste ("Noć u Crnoj Gori", 1951; "Između dana i noći", 1955; "Bitka na Vučjem Dolu", 1955).

       Početkom sedme decenije strukturu slike gradi na apstraktnim principima. Volumen i praznine tretira kao obojene oblike koji djejstvuju unutar ograničene dubine ("Struktura stijene", 1962).

       Vremenom ideja prostora se mijenja. Površina platna islikana je u jednom tonu: sivom ljubičastom, crvenom, crnom. Po njemu se rasipaju raznobojni oblici. Velika crvena i crna platna, sa ritmički rasporedenim geometrijskim površinama anticipiraju prirodne oblike koji se naziru kao siluete. Na njima je formulisan znak ili simbol u okviru jednobrazne forme ili površine ("Bik", 1966; "Prometej", 1967).

       Poslije boravka u Indiji (1962/63) dobija novo nadahnuće. U zenbudizmu otkriva filozofsku komponentu - tajnu vječnosti. Slika znake Zodijaka ("Djevica", 1968). Na pozadini tonski definisanoj geometrijskim površinama, bistrom reljefnom linijom uokviruje obličja, vodeći računa o tajanstvenosti i simbolici motiva.

       Lubardino slikarstvo puno dramatike i vječnih kosmičkih sukoba, svojom epikom, snagom i kolorističkom ekspresijom zauzima jedinstveno mjesto u savremenoj crnogorskoj umjetnosti.

Tekst biografije preuzet iz "Leksikona crnogorskih umjetnika" koji je izdalo Udruženje likovnih umjetnika Crne Gore 2001. godine. Tekst priredila Ljiljana Zeković, istoričarka umjetnosti.